Inspiratie

Er zijn al enkele succesvolle projecten opgezet om de wilde appel populatie te behouden en vergroten. Een van deze projecten is opgezet door het Nationale Park De Hoge Veluwe.

Het Park telt in totaal tien oude, inheemse wilde appelbomen waarvan het genetisch materiaal al erg oud is. Al deze bomen bevinden zich in het Otterlose Bos, een voormalig malenbos wat wordt aangemerkt als oude bosgroeiplaats. Een aantal van deze bomen produceerden wel vruchten maar natuurlijke verjonging kreeg geen kans. Dit kwam vooral door wildvraat en het constante gewroet van wilde zwijnen. Mede hierom heeft het Park zo’n vijftien jaar geleden rond twee appelbomen een raster geplaatst. In eerste instantie kwam natuurlijke verjonging ook toen nog niet van de grond. Iets wat wel gebeurde nadat indringers, waarschijnlijk biggen of een das, de bodem licht omgewroet hadden nadat ze binnen het raster hadden weten te komen. Vervolgens bleek dat de zaailingen na verloop van een aantal jaren niet meer groeiden of zelfs helemaal afstierven en verdwenen. De reden van het niet slagen van de natuurlijke verjonging is niet geheel helder. Er wordt gedacht aan een relatie met de bodemgesteldheid maar ook droogte en lichtgebrek kunnen hierbij een rol spelen.

Weddenschap

Om de populatie wilde appelbomen in het Otterlose bos voor de toekomst te behouden is verjonging van groot belang. Hieruit ontstond in 2020 een weddenschap tussen één van de boswachters en een drietal secretaresses. De inzet was wie als eerste succes zou hebben met het opkweken van een zaailing uit de vruchten van de wilde appelbomen uit het Otterlose bos. Hierin zijn de boswachter en de secretaresses net iets anders te werk gegaan. Waar de secretaresses de zaden binnen hebben opgekweekt in potten met potgrond in een verwarmde omgeving heeft de boswachter dit gedaan in gebiedseigengrond en in de buitenlucht. Een duidelijk verschil in kiemsucces werd er tussen de verschillende werkwijzen niet gevonden. Wel werd duidelijk dat de binnen, in potgrond, opgekweekte boompjes na kieming een stuk harder groeiden  dan de boompjes die buiten op gebiedseigengrond stonden. Dit verschil in groeikracht is te verklaren door de verschillen in voedselbeschikbaarheid, potgrond bevat immers een stuk meer voedingsstoffen. De vraag hierbij is wel of deze groeivoorsprong bij aanplant in de meer voedselarme bosbodem, behouden zou blijven.

Van weddenschap naar project

Na het succesvol opkweken van de eerste wilde appelzaailingen is dit proces nog twee keer herhaalt. Dit heeft in totaal meer dan 100 zaailingen opgeleverd. Deze zaailingen zijn gebruikt om op verschillende locaties in het Park aan te planten. Met deze aanplant worden twee doelstellingen nagestreefd. Ten eerste wil het Park de bestaande populatie autochtoon inheemse wilde appelbomen versterken door het veiligstellen van voldoende verjonging. Daarnaast is het streven om inzichtelijk te krijgen onder welke voorwaarde wilde appels succesvol kunnen verjongen. Dit laatste is gedaan door niet alleen zaailingen aan te planten binnen de bestaande populatie maar ook kleine aantallen op andere oud boslocaties aan te planten waarbij verschillende lichtexposities gekozen zijn. Zowel aan de bosrand, bij openplekken en onder scherm. Al deze jongen appel bomen zijn geplaatst in een gaaskoker om ze te beschermen tegen wildvraat.

Om te kijken in hoeverre bodemverzuring en mineraal tekorten een rol spelen bij succesvolle verjonging is een kleinschalig experiment opgezet waarbij 36 zaailingen in een onderzoeksplot zijn aangeplant. Deze zijn  onderverdeeld in 9 groepen. Er zijn steeds twee bomen aangeplant die gekweekt zijn in potgrond en twee in gebiedseigengrond. Van die twee bomen is er steeds één waarbij ook steenmeel is toegevoegd. Op deze locatie is ook de PH gemeten. Het steenmeel is toegevoegd om de bodem minder zuur te maken en eventuele ontbrekende mineralen aan te vullen.

Het uiteindelijke doel is om inzichtelijk te krijgen wat de beste voorwaarden zijn waarop de populatie inheemse wilde appels zich door natuurlijke verjonging in stand weet te houden.

Ander aspect rondom het verbeteren van de vitaliteit van de wilde appel populatie is het op orde brengen van de lichtbehoefte. De wilde appel wordt gezien als lichtminnende houtsoort waarbij door zijn langzame groei hij snel te veel beschaduwd kan raken door omringende eiken. Om deze reden zijn enkele grote concurrenten rondom de wilde appel bomen in 2022 verwijderd. Het is onduidelijk of deze beheermaatregel daadwerkelijk effect heeft gehad op de vitaliteit van de oude bomen. Er lijkt wel een positieve ontwikkeling te zijn op de aanwezige verjonging (zowel natuurlijk als aangeplant).

Het Nationale Park De Hoge Veluwe is ontzettend trots op de aanwezigheid van de wilde appel populatie waarbij hard gewerkt wordt aan het ontwikkelen van nieuwe kennis en inzichten om deze bijzondere bossoort voor de toekomst veilig te stellen.

Tekst en afbeeldingen van Het Nationale Park De Hoge Veluwe – 2025